Σε καθεστώς προστασίας, από την πώληση σε funds ή τη μεταβίβαση σε εταιρίες διαχείρισης δανείων, θα παραμείνει έως το 2018, σχεδόν το σύνολο των κόκκινων δανείων που σχετίζονται με την πρώτη κατοικία. Αρκεί, βέβαια, η αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας, να μην ξεπερνά τις 140.000 ευρώ.
Αυτό προβλέπει το πλαίσιο της συμφωνίας για τα κόκκινα δάνεια, μεταξύ του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης και των θεσμών, κλείνοντας έτσι μια πολύμηνη εκκρεμότητα. Με non paper, το υπουργείο Οικονομίας Ανάπτυξης και Τουρισμού, δίνει το «στίγμα» της γενικότερη συμφωνίας, ενώ προαναγγέλεται σειρά παρεμβάσεων για τα επιχειρηματικά δάνεια – μικρά και μεγάλα, διά μέσω αλλαγών στο νόμο 4307/2014.
Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού:
1. Μεταβατική περίοδος
• Στη διαπραγμάτευση, όπως αναφέρεται, επετεύχθη ο στόχος να εξαιρεθούν όλα τα δάνεια που συνδέονται με πρώτη κατοικία:
- ανεξαρτήτως κατηγορίας, δηλαδή όχι μόνο τα στεγαστικά δάνεια αλλά και τα καταναλωτικά δάνεια, τα επισκευαστικά δάνεια, τα δάνεια ελεύθερων επαγγελματιών, εμπόρων, αγροτών, καθώς και τα δάνεια μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που έχουν διασφάλιση σε πρώτη κατοικία,
- με αντικειμενική αξία μέχρι 140.000 ευρώ (και χωρίς κάποιο εισοδηματικό κριτήριο, που θα απέκλειε σημαντικό αριθμό δανειοληπτών)
- μέχρι το 2018
• Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το όριο των 140.000 ευρώ αντικειμενικής αξίας, και καθώς δεν υπάρχουν εισοδηματικά κριτήρια, καλύπτει το 94% του συνόλου στεγαστικών δανείων πρώτης κατοικίας (στοιχεία 2013 – τα τελευταία διαθέσιμα). Σε αυτά προστίθενται επισκευαστικά, καταναλωτικά και επαγγελματικά δάνεια, καθώς και δάνεια μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που συνδέονται με πρώτη κατοικία αντικειμενικής αξίας μέχρι 140.000 ευρώ.
• Υπενθυμίζεται ότι με την πρόσφατη αναμόρφωση του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (ν. Κατσέλη), έχει εξασφαλιστεί η ένταξη στις προστατευτικές ρυθμίσεις του νόμου για περίπου 2 στους 3 δανειολήπτες. Μάλιστα για το 25% που αντιστοιχεί στους πιο αδύναμους, προβλέπεται η ενίσχυσή τους από το κράτος, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις δόσεις. Η προστασία παραμένει η ίδια και δεν επηρεάζεται καθόλου από ενδεχόμενη μεταβίβαση του δανείου σε μη τραπεζική εταιρεία.
2. Πλαίσιο προστασίας
• Για τους δανειολήπτες που τα δάνειά τους θα μεταβιβαστούν σε μη τραπεζικές εταιρείες πετύχαμε να μην υπάρξει καμία ουσιαστική διαφορά, καθώς το πλαίσιο προστασίας είναι το ακριβώς το ίδιο με αυτό που ισχύει για τις τράπεζες, ενώ δεν θα μπορούν σε καμία περίπτωση να επιδεινώνονται οι όροι του δανείου. Υπάρχει, επίσης, ειδική πρόνοια για συμβάσεις με μεταβλητό επιτόκιο.
• Οι μη τραπεζικές εταιρείες στις οποίες θα μπορούν να μεταβιβάζονται δάνεια, υποχρεώνονται να χρησιμοποιούν εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων με έδρα την Ελλάδα, που θα αδειοδοτούνται και θα εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος με βάση ένα αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο. Αυτό θα προβλέπει διαφάνεια στην ταυτότητα των μετόχων, υποβολή των βασικών αρχών της στρατηγικής τους, του επιχειρησιακού πλάνου και της μεθοδολογίας διεκδίκησης των δανείων (με έμφαση στην αναδιάρθρωση) κ.α. Επιτροπή των Υπουργείων θα γνωμοδοτεί επί των αιτήσεων αδειοδότησης και το μητρώο των αδειοδοτούμενων θα δημοσιεύεται στο site της ΤτΕ.
• Όλοι οι κανόνες προστασίας καταναλωτή, ο Κώδικας Δεοντολογίας των τραπεζών, οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης για τον καθορισμό των δόσεων με βάση την πραγματική δυνατότητα αποπληρωμής, ο αναμορφωμένος νόμος για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (νόμος “Κατσέλη”) κλπ που ισχύουν για τις τράπεζες, θα ισχύουν και για αυτές τις εταιρείες. Ιδιαίτερα αυστηρά κριτήρια (π.χ. αυξημένο ελάχιστο όριο μετοχικού κεφαλαίου) θα διέπουν το πλαίσιο λειτουργίας μη τραπεζικών ιδρυμάτων, που θα αναχρηματοδοτούν τα δάνεια μετά την αναδιάρθρωσή τους.
• Πριν τη μεταβίβαση μη εξυπηρετούμενων δανείων οι τράπεζες οφείλουν να έχουν κάνει πρόσφατη εμπεριστατωμένη και ουσιαστική πρόταση ρύθμισης στους δανειολήπτες, ενώ οφείλουν να επιδεικνύουν αυξημένη ευαισθησία για τις ευπαθείς ομάδες. Μετά τη μεταβίβαση των δανείων, οι μη τραπεζικές εταιρείες θα πρέπει να ακολουθήσουν εκ νέου τη διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας και να κάνουν πρόταση ρύθμισης, με βάση τη δυνατότητα αποπληρωμής και λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
• Μέχρι τα τέλη Ιουνίου θα υπάρξει βελτίωση του Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών, για να αντιμετωπιστούν κενά και αδυναμίες, ώστε να καταστεί προσιτός και λειτουργικός, στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της προστασίας που προσφέρει σε όσους έχουν πραγματική ανάγκη.
• Όλα τα παραπάνω συνθέτουν ένα πρωτοφανές θεσμικό πλαίσιο, που συμπυκνώνει τις πρόνοιες Ευρωπαϊκών συστημάτων. Αποτελεί απόσταγμα της μελέτης και διαβούλευσης επί των αστοχιών σε εφαρμοσμένες Ευρωπαϊκές περιπτώσεις, όπου πρόσφατα εκδηλώθηκαν συσσωρευμένα προβλήματα από τις πρακτικές των μη τραπεζικών ιδρυμάτων (πχ Ιρλανδία).
3. Θεσμοί υποστήριξης
• Ιδρύεται και τίθεται σε λειτουργία Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, που θα επεξεργάζεται τα δεδομένα και θα προτείνει βελτιωτικές παρεμβάσεις προς το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, το οποίο επανενεργοποιείται με ουσιαστικές αρμοδιότητες.
• Αναπτύσσεται ένα ευρύ Δίκτυο Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών με 30 Κέντρα σε όλη τη χώρα. Η ενημέρωση και νομική/οικονομική συμβουλευτική υποστήριξη των δανειοληπτών (νοικοκυριών, επαγγελματιών και μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων) για ζητήματα χρεών και γενικότερα χρηματοοικονομικής διαχείρισης αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική υπηρεσία για τους ασθενέστερους, που συνήθως έχουν ελλιπή ενημέρωση και αδυναμία πρόσβασης σε εξειδικευμένες υπηρεσίες. Κατά συνέπεια ο συγκεκριμένος πυλώνας της στρατηγικής στο χρηματοοικονομικό σύστημα αποτελεί και εργαλείο άσκησης κοινωνικής πολιτικής.
• Ενισχύονται τα δικαστήρια και βελτιώνονται οι σχετικές διαδικασίες, ώστε να επιταχυνθεί η εκδίκαση υποθέσεων υπερχρεωμένων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Με τον τρόπο αυτό θα προστατεύεται η μεγάλη πλειοψηφία όσων το έχουν πραγματικά ανάγκη και όχι οι λίγοι στρατηγικοί κακοπληρωτές.
• Ενεργοποιείται το επάγγελμα των διαχειριστών αφερρεγυότητας, κάτω από ένα αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας, που θα συνδράμουν και θα μεσολαβούν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων υπερχρέωσης.
• Θα δημιουργηθεί Φορέας Πιστοποίησης Φερεγγυότητας, που θα διασφαλίζει τη δίκαιη και αντικειμενική πιστοληπτική αξιολόγηση και θα διευκολύνει την πρόσβαση σε νέο δανεισμό.
4. Αναδιάρθρωση επιχειρηματικών δανείων
• Θα υπάρξει κατάλληλο πλαίσιο εξωδικαστικών επιλύσεων για υπερχρεωμένες μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, που θα αντιμετωπίζει συνολικά τα χρέη προς τράπεζες, Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία, εξασφαλίζοντας παράλληλα την ίση και δίκαιη μεταχείριση μικρών και μεγάλων οφειλετών. Με τον τρόπο αυτό θα υπάρξει ουσιαστική ελάφρυνση (κούρεμα τέτοιο ώστε να επιτυγχάνεται σύγκλιση με το εξειδικευμένο πρόγραμμα αποπληρωμής που θα υποβάλλει η κάθε επιχείρηση) και θα διασωθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Η κυβέρνηση θα εγγυηθεί για τις βασικές αρχές του ελέγχου βιωσιμότητας και για τα εργαλεία αναδιάρθρωσης, με γνώμονα την εξυγίανση των επιχειρήσεων και την αξιοπρεπή διαβίωση των ελ. επαγγελματιών.
• Ο μηχανισμός αναδιάρθρωσης είναι κατάλληλα δομημένος ώστε να αποκλείει επιχειρήσεις που δεν αποπληρώνουν χρέη κατ’ επιλογή τους (κακοπληρωτές) και να επικεντρώνεται στη διάσωση κατά τα άλλα υγιών επιχειρήσεων.
• Θα υπάρξει πρόβλεψη για την ελάφρυνση νοικοκυριών και επιχειρήσεων από τη φορολόγηση της ωφέλειας που προκύπτει από τις διαγραφές τραπεζικών χρεών.
