Tης Νατάσας Στασινού
[email protected]
Την ώρα που οι περισσότεροι ανησυχούν για τις εντεινόμενες εμπορικές αντιπαραθέσεις και τις γεωπολιτικές εντάσεις, ορισμένοι εξακολουθούν να προειδοποιούν ότι οι μεγαλύτερες προκλήσεις πηγάζουν από αλλού: την αλματώδη πρόοδο στον τομέα της αυτοματοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης. Αν και τα οφέλη, που μπορεί να αποκομίσει η οικονομία, αλλά και κλάδοι, όπως η ιατρική, είναι αδιαμφισβήτητα, η ολοένα και πιο δυναμική είσοδος των ρομπότ σηματοδοτεί ραγδαίες αλλαγές στην αγορά εργασίας και θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλη «αιμορραγία» θέσεων, εάν οι οικονομίες δεν σπεύσουν να αναπτύξουν δίχτυ ασφαλείας για εκείνους, που απειλούνται περισσότερο.
Η πλέον πρόσφατη προειδοποίηση ήρθε δια στόματος του διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας, Μαρκ Κάρνι, ο οποίος σε ομιλία του στο Τορόντο προειδοποίησε πως η αυτοματοποίηση απειλεί με εξαφάνιση τυπικές θέσεις γραφείου. Έκανε μάλιστα λόγο για «σφαγή των Ντίλμπερτς», δανειζόμενος τον όρο από τον χαρακτήρα Ντίλμπερτ (Dilbert) του Αμερικανού σκιτσογράφου, Σκοτ Άνταμς, ενός συμπαθέστατου υπαλλήλου, που έχει να αντιμετωπίσει καθημερινά εφιαλτικές καταστάσεις στο γραφείο.
«Η τεχνολογία και η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση έχουν ανείπωτες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και αγορά εργασίας.Θα πρέπει να καταβληθεί τεράστια προσπάθεια για να διασφαλίσουμε ότι οι εργαζόμενοι δεν θα πληγούν, αλλά θα ωφεληθούν από αυτήν» προειδοποίησε ο Κάρνι. Όπως εξήγησε ήδη γίνονται αισθητές κάποιες επιπτώσεις στον χρηματοοικονομικό χώρο με την είσοδο της τεχνολογίας δεδομένων. Αυτές όμως δεν είναι τίποτα μπροστά στη «σεισμική μεταβολή», που έρχεται.
«Όταν κοιτάζω τριάντα χρόνια πίσω και στη δουλειά, που έκανα, όταν εργαζόμουν στο Σίτι του Λονδίνου, αντιλαμβάνομαι ότι περίπου τα 3/4 των όσων έκανα τότε, σήμερα τα κάνουν μηχανές» τόνισε ο κεντρικός τραπεζίτης. «Η διαδικασία μεταφοράς μίας σειράς αποφάσεων από τους ανθρώπους στις μηχανές είναι αμείλικτη» συμπλήρωσε.
Δεν είναι βεβαίος ο πρώτος, ούτε ο μήνας, που έχει προβεί σε δραματικές προειδοποιήσεις. Επιχειρηματίες, που επενδύουν στην αυτοματοποίηση και τις νέες τεχνολογίες, όπως ο Ίλον Μασκ της Tesla ή ο ιδρυτής της Microsoft, Μπιλ Γκέιτς, έχουν προειδοποιήσει επανειλημμένα ότι οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας θα είναι κατακλυσμιαίες και ζητούν μέτρα προστασίας των εργαζομένων, όπως τα προγράμματα επανακατάρτισης και εκπαίδευσης, αλλά και η υιοθέτηση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για όλους τους πολίτες.
Οι έρευνες των ειδικών δεν συμφωνούν στην έκταση των επιπτώσεων. Όλοι όμως αναγνωρίζουν ότι απαιτείται δράση. Η πλέον δραματική προειδοποίηση προέρχεται από τη ΜcKinsey, η οποία έχει υπολογίσει ότι έως το 2030 θα κινδυνεύσουν να χάσουν τη δουλειά τους έως και 800 εκατομμύρια εργαζόμενοι ανά τον πλανήτη. Το μέγεθος αντιστοιχεί σε περισσότερο από 1/5 του υφιστάμενου παγκόσμιου εργατικού δυναμικού και τρομάζει. Σύμφωνα με την εταιρεία στο στόχαστρο των ρομπότ θα βρεθούν περί τα 250 εκατ. θέσεις στην Κίνα, περισσότερα από 100 εκατομμύρια στην Ινδία και 80 εκατομμύρια στις ΗΠΑ. Ακόμη και στο πιο ευνοϊκό σενάριο της McKinsey- αυτό που θέλει τις κυβερνήσεις να αναλαμβάνουν δράση- τα ρομπότ φέρεται να απειλούν 400 εκατ. θέσεις σε περισσότερα από 800 επαγγέλματα. Μεγαλύτερο θα είναι το πλήγμα σε υπαλλήλους γραμματειακής υποστήριξης, χειριστές μηχανημάτων, αλλά και εργαζόμενους σε ταχυφαγεία ή σούπερ μάρκετ.
Η Παγκόσμια Τράπεζα από την πλευρά της έχει υπολογίσει ότι περί τα 150 εκατ. εργαζόμενοι θα χάσουν τη δουλειά τους σε όλο τον κόσμο, ενώ επιπλέον 300 εκατομμύρια νέοι θα αναζητήσουν νέο αντικείμενο εργασίας. Πιο αισιόδοξος ο ΟΟΣΑ κάνει λόγο για 66 εκατ. θέσεις σε κίνδυνο λόγω της αυτοματοποίησης.
Τα καλά νέα είναι πως με την απαραίτητη προετοιμασία εκ μέρους των κυβερνήσεων, όσοι χάσουν τη θέση τους από ρομπότ θα μπορούσαν να απορροφηθούν σε άλλους, αναδυόμενους κλάδους. Και τούτο γιατί η τεχνολογική πρόοδος -όπως συνέβη και στο παρελθόν- δεν καταργεί μόνο θέσεις, αλλά και δημιουργεί νέες. Το 2015 οι ερευνητές Γκέοργκ Γκετζ (Πανεπιστήμιο Ουψάλα) και Γκάι Μάικλς (London School of Economics) συγκεντρώνοντας στοιχεία από 17 χώρες για την περίοδο 1993-2007 έδειξαν ότι η χρήση των ρομπότ συνέβαλε κατά μέσο όρο σε ετήσια αύξηση του ΑΕΠ και της παραγωγικότητας κατά 0,37 και 0,36 ποσοστιαία μονάδα αντίστοιχα, ενώ δεν επηρέασε τα γενικά ποσοστά απασχόλησης. «Έφαγε» θέσεις χαμηλής και μεσαίας ειδίκευσης, αλλά δημιούργησε νέες για ειδικευμένο προσωπικό.
