Έξι σενάρια ενός όχι και τόσο μακρινού μέλλοντος περιγράφει η JPMorgan, με την αμερικανική επενδυτική τράπεζα να προεξοφλεί μεν ότι η παγκόσμια οικονομία θα εισέλθει σε ύφεση λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, διακρίνει όμως περιθώρια η συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας να είναι μεν βαθιά, αλλά σύντομη, με διάρκεια μόλις δύο τρίμηνα. Ποια τα σενάρια για τις επιχειρήσεις και σε ποιες χώρες βλέπει πολιτική αστάθεια.
1. Τα κρούσματα στις ΗΠΑ: Μπορεί να είναι υψηλότερα από κάθε άλλη χώρα, περιλαμβανομένης της Κίνας και της Ιταλίας. Ως ποσοστό του πληθυσμού, τα κρούσματα στην Ιταλία ανέρχονται σε 0,07%, στην Ισπανία σε 0,04%, στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο σε 0,004% και στην Κίνα σε 0,06%. Πολλοί παράγοντες επενεργούν στη διαμόρφωση των παραπάνω μεγεθών, περιλαμβανομένων της ποιότητας του συστήματος υγείας, της αποτελεσματικότητας των πολιτικών του κλεισίματος καταστημάτων και της κοινωνικής απομόνωσης (lockdown), της πυκνότητας του πληθυσμού, των δημογραφικών παραμέτρων, της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα και των συνηθειών καπνίσματος. Το καλό αποτέλεσμα της σχετικά χαμηλής μόλυνσης στην Κίνα οφείλεται στην εφαρμογή πολιτικής γρήγορου lockdown, ενώ το κακό αποτέλεσμα της Ιταλίας στα δημογραφικά (ένας από τους πιο γερασμένους πληθυσμούς στον κόσμο) και στην καθυστερημένη εφαρμογή του lockdown.
2. Το βάθος και η διάρκεια της παγκόσμιας ύφεσης: Μπορεί να είναι η συντομότερη και βαθύτερη ύφεση στη σύγχρονη ιστορία. Πιθανολογείται ότι θα διαρκέσει μόνο 2 τρίμηνα, με το πρώτο τρίμηνο -12% σε ετησιοποιημένη βάση, το δεύτερο τρίμηνο -1%, το τρίτο τρίμηνο επιστροφή σε ανάπτυξη +19% και το τέταρτο τρίμηνο +4%, ή, -1,1% για όλο το 2020.
Όσον αφορά την Ευρωζώνη, οι αντίστοιχες προβλέψεις είναι -15% για το πρώτο τρίμηνο, -22% το δεύτερο τρίμηνο, +45% το τρίτο τρίμηνο και +3,5% το τέταρτο τρίμηνο. Τέλος, για τις ΗΠΑ, προβλέπεται -4% το πρώτο τρίμηνο, -14% το δεύτερο τρίμηνο, +8% το τρίτο τρίμηνο και +4% το τέταρτο τρίμηνο. Το σενάριο αυτό βασίζεται σε δύο υποθέσεις: Πρώτον, ότι ο κορωνοϊός σταδιακά εξαφανίζεται πριν το καλοκαίρι και επιτρέπει να αρθούν οι πολιτικές lockdown, και, δεύτερον, ότι δεν θα υπάρξει δεύτερο κύμα μετάδοσης του ιού, καθώς επιστρέφουν οι άνθρωποι στην κανονικότητα και αίρονται οι διασυνοριακοί περιορισμοί. Εάν ο ιός δεν εξαφανισθεί, τότε θα έχουμε μια κλασσική ύφεση μακράς διάρκειας, και εάν υπάρξει 2ο κύμα μετάδοσης, ή ύφεση στην παγκόσμια οικονομία θα έχει το σχήμα W, και η επιβολή περιοριστικών μέτρων lockdown το φθινόπωρο θα οδηγήσει και πάλι σε μεγάλη και απότομη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας. Η εμπειρία της Κίνας θα δράσει ως πρόδρομος δείκτης καθώς ο πληθυσμός της επιστρέφει στην κανονικότητα.
3. Τα κέρδη των επιχειρήσεων συρρικνώνονται και τα ποσοστά αθέτησης πληρωμών σε εταιρικά ομόλογα (υψηλού κινδύνου) αυξάνουν κατακόρυφα: Μπορεί το αρνητικό αυτό αποτέλεσμα να είναι μεγάλου μεγέθους, αλλά θα είναι μικρότερο απ’ ότι στην περίοδο της μεγάλης χρηματοοικονομικής κρίσης και ύφεσης 2008-2009. Στις ΗΠΑ θα μπορούσε να προβλεφθεί συρρίκνωση κατά -8% το 2020 στα κέρδη ανά μετοχή (EPS), που είναι μικρότερη από τον μέσο όρο περασμένων υφέσεων αλλά ακόμη αρκετά υψηλή, και επέκταση κατά +15% το 2021. Ο στόχος για τον δείκτη S&P είναι 3400 για τις αρχές του 2021. Το ποσοστό αθέτησης πληρωμών μπορεί να ανέλθει από 2,5% σε 7,5%, που είναι περίπου στον μέσο όρο περασμένων υφέσεων, αλλά 3 ποσοστιαίες μονάδες μικρότερο από εκείνο στη διάρκεια της μεγάλης κρίσης. Τα αποτελέσματα αυτά θα επηρεάζονται, βεβαίως, από τη διάρκεια της ύφεσης.
4. Δημόσιο χρέος, νομισματική χρηματοδότηση ελλειμμάτων και πληθωρισμός: Μπορεί να έχει έλθει η ώρα να δοκιμασθεί στην πράξη η λεγόμενη Σύγχρονη Νομισματική Θεωρία (ΣΝΘ), κατά την οποία η κυβέρνηση πρέπει να χρησιμοποιεί τη δημοσιονομική πολιτική για να πετύχει τον στόχο της πλήρους απασχόλησης, τυπώνοντας χρήμα για να χρηματοδοτεί τις κρατικές δαπάνες. Ακόμη και όταν το δημόσιο χρέος βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο, ο κίνδυνος πτώχευσης για μια κυβέρνηση που συνεχίζει να δανείζεται δεν είναι μεγάλος διότι οι κεντρικές τράπεζες είναι ατύπως δεσμευμένες να χρηματοδοτούν τις κυβερνήσεις μέσω προγραμμάτων αγοράς κρατικών ομολόγων. Όσοι υποστηρίζουν τη ΣΝΘ πιστεύουν ότι η παραπάνω διασύνδεση δημοσιονομικών ελλειμμάτων και προγραμμάτων αγοράς κρατικών ομολόγων πρέπει να γίνει πιο ξεκάθαρη και να έχει απεριόριστη διάρκεια, δεδομένου ότι οι πληθωριστικές συνέπειες μιας τέτοιας πολιτικής μπορούν να αποφεύγονται από μια κυβέρνηση που είναι αξιόπιστη και συνετή, ώστε να αντιστρέφει μια χαλαρή δημοσιονομική επέκταση στο αμέσως επόμενο διάστημα. Μπορεί, η ΣΝΘ να αποδειχθεί σωστή όταν οι κυβερνήσεις (αντί για τις κεντρικές τράπεζες) έχουν την ικανότητα και την επιθυμία να ελέγχουν τον πληθωρισμό. Επειδή, όμως, δεν μπορεί ένας επενδυτής να βασίζεται στην παραπάνω δέσμευση, καλό θα είναι να κατέχει κάποιου είδους προστασία μέσω ομολόγων που εμπεριέχουν τιμαριθμική ρήτρα (π.χ. Treasury Inflation-Protected Securities – TIPS), όσο πλησιάζουμε προς την κανονικότητα.
5. Εθνικοποίηση ιδιωτικών εταιρειών: Μπορεί να αποδειχθεί αναπόφευκτη. Η εθνικοποίηση (ή τουλάχιστον η κατοχή μετοχών από το κράτος) χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων ήταν μια συνήθης πρακτική σε περασμένες υφέσεις, καθώς οι τράπεζες είναι οργανισμοί σημαντικής συστημικής σημασίας. Επίσης, στη ΜΧΚ, η αμερικάνικη κυβέρνηση συμμετείχε στη μετοχική σύνθεση μεγάλων αυτοκινητοβιομηχανιών, όπως η GM και η Ford. Η κυβέρνηση Τραμπ ήδη σχεδιάζει κάποιου είδους παρέμβαση στους κλάδους παραγωγής αεροπλάνων και αεροπορικών εταιρειών. Η εθνικοποίηση εταιρειών θεωρείται γενικά μια πολιτική διατήρησης της απασχόλησης, ενώ μπορεί να αποδειχθεί και κερδοφόρο εγχείρημα για την κυβέρνηση, εάν οι αποτιμήσεις είναι πολύ χαμηλές. Από την άλλη μεριά, η εθνικοποίηση μπορεί να αποδειχθεί προβληματική για τους ομολογιούχους εταιρικών τίτλων, αλλά και για τους μικρομετόχους.
6. Κοινωνική αναταραχή και αλλαγή κυβέρνησης: Μπορεί κάποιος ηγέτης να κατηγορηθεί για ανικανότητα ή ολιγωρία στην αντιμετώπιση της κρίσης. Συνεπώς, σε μια εκλογική αναμέτρηση, το κόμμα που είναι στην κυβέρνηση είναι ευάλωτο.. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος ελλοχεύει για τον Τραμπ που αντιμετωπίζει εκλογές τον Νοέμβριο. Έτσι, οι πιθανότητες εκλογής των Δημοκρατικών αυξάνουν όσο θα χειροτερεύει η κατάσταση με τον κορωνοϊό.
