Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
«Άπαιχτο» το πρώτο θέμα στον βρετανικό Economist: «Πώς να μην διοικείς μια χώρα»… «Η νέα κυβέρνηση της Λιζ Τρας μπορεί να έχει ήδη πνιγεί στο νερό», γράφει το περιοδικό, δημοσιεύοντας ένα σκίτσο με την βρετανίδα πρωθυπουργό και τον υπουργό Οικονομικών, Κουάσι Κουαρτένγκ σε μια μισοβυθισμένη βάρκα. «Μετά το χειρότερο ξεκίνημα μιας νέας κυβέρνησης, που μπορούμε να θυμηθούμε, οι πολίτες αναρωτιούνται ήδη πόσο καιρό μπορεί να αντέξει η νέα πρωθυπουργός, Λιζ Τρας» αναφέρει το βρετανικό περιοδικό.
Μόλις τρεις εβδομάδες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας, η Τρας παρουσίασε μαζί με τον νέο υπουργό Οικονομικών, Κουάσι Κουαρτένγκ ένα «βουνό» φορολογικών περικοπών ύψους 45 δισεκατομμυρίων λιρών, που δεν είχε ξαναδεί η Βρετανία από το 1972! Η Τρας σχεδιάζει μάλιστα να καταργήσει το μέγιστο ποσοστό του 45% για τους πολύ πλούσιους που κερδίζουν πάνω από 150.000 λίρες ετησίως, ονειρευόμενη να γίνει η νέα Μάργκαρετ Θάτσερ.
Φαύλος κύκλος
Η Τρας δικαιολογήθηκε μάλιστα ότι ήταν καιρός να ξεφύγει η Βρετανία από τον «φαύλο κύκλο της στασιμότητας» και να επικεντρωθεί «έναν ενάρετο κύκλο ανάπτυξης».
Μια …περίεργη δήλωση, δεδομένου ότι η αρετή θα «λάμψει» μόνο για εκείνους της πλούσιας «κλίμακας», οι οποίοι θα λαμβάνουν διπλάσια βοήθεια από τους φτωχότερους, για να μειώσουν το κόστος ζωής τους.
Το σχέδιό της Τρας όχι μόνο δεν έπεισε, αλλά τρόμαξε και τις αγορές. Η λίρα υποχώρησε μάλιστα σε νέα χαμηλά 37 ετών έναντι του δολαρίου. Αν και έχει ανακάμψει κάπως, οι αγορές εξακολουθούν να θεωρούν ότι η πιθανότητα να φτάσει σε ισοτιμία με το δολάριο είναι 40%. Τα κρατικά ομόλογα ξεπουλήθηκαν με ρυθμό που δεν είχε παρατηρηθεί από το 1989, όταν η ηρωίδα των Τόρις, Μάργκαρετ Θάτσερ, ήταν ακόμα στην εξουσία.
Μπροστά στις αντιδράσεις, η Τρας επέλεξε να παραμείνει «αόρατη» για λίγες ημέρες μήπως και κοπάσει η καταιγίδα, αλλά η «αδύνατη αποστολή», απέτυχε. Η Τράπεζα της Αγγλίας έσπευσε μάλιστα να ανακοινώσει ότι θα αγοράσει απεριόριστες ποσότητες μακροχρόνιων ομολόγων αξίας 65 δισ. λιρών για να αποκαταστήσει την τάξη στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Παρ` όλα αυτά, οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων άρχισαν να ανεβαίνουν ξανά, σηματοδοτώντας την έλλειψη εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση Τρας. Ηδη, πολλοί αναλυτές ,αλλά και το ΔΝΤ, κάνουν πλέον συγκρίσεις ανάμεσα στη Βρετανία και τις…αναδυόμενες αγορές.
Φόβος κοινωνικής αναταραχής
Με διψήφιο πληθωρισμό και τους λογαριασμούς του ρεύματος στα ύψη, το κόστος ζωής έχει αυξηθεί δραματικά. Οι Βρετανοί ανησυχούν πολύ, ενόψει του χειμώνα, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις. Στην αύξηση των τιμών προστέθηκαν πλέον η αύξηση των επιτοκίων και η παράλυση της αγοράς ακινήτων: μετά την καταιγίδα των τελευταίων ημερών, το 41% των στεγαστικών δανείων έχει ανασταλεί. Οι τράπεζες αποφάσισαν να μην εκδώσουν νέα στεγαστικά δάνεια λόγω της αβεβαιότητας για την εξέλιξη των επιτοκίων.
Η Τρας επιμένει πάντως ότι όλα οφείλονται στη «δύσκολη διεθνή κατάσταση», υποστηρίζοντας ότι «η κυβέρνηση ενήργησε σωστά σε μια δύσκολη περίοδο».
Για να αντισταθμίσει τις τεράστιες φορολογικές περικοπές, η Τρας σκοπεύει μάλιστα να περικόψει τις δημόσιες δαπάνες και να μην προχωρήσει στην προγραμματισμένη αύξηση των κοινωνικών συντάξεων και επιδομάτων για τους φτωχούς.
Μετά από πολλά χρόνια λιτότητας, τέτοια μέτρα θα ήταν πάντως εξαιρετικά αντιδημοφιλή και θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τις κοινωνικές εντάσεις, με μαζικές διαμαρτυρίες και απεργίες. Όσο για την Τρας; Μπορεί κάλλιστα να εξαφανιστεί, σύντομα, στο δάσος των ξεχασμένων πρωθυπουργών της Βρετανίας.
