Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ήταν 5 Νοεμβρίου 2008, σχεδόν δύο μήνες μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers και την κάθοδο της δυτικής οικονομίας στην άβυσσο, όταν η βασίλισσα Ελισάβετ εγκαινίαζε ένα νέο κτίριο στο London School of Economics, στο Λονδίνο.
Αναφερόμενη στην οικονομική κρίση, η βασίλισσα ρώτησε τους έκπληκτους καθηγητές του περίφημου πανεπιστημίου : «Γιατί δεν το πρόσεξε κανείς ότι θα καταρρεύσει η Lehman;» Οι καθηγητές πιάστηκαν …αδιάβαστοι.
Ανάμεσα στις πολλές συγγνώμες, η Ελισάβετ έλαβε μια επιστολή υπογεγραμμένη από διάσημους Βρετανούς οικονομολόγους τον …Ιούνιο του επόμενου έτους , που συνοπτικά έγραφε : «Συγγνώμη – απλά δεν το είδαμε να έρχεται».
Η απαντητική επιστολή που έφερε τότε στη δημοσιότητα η εφημερίδα Observer, έγραφε: «Συνοπτικά, μεγαλειοτάτη, η αποτυχία να προβλέψουμε το χρονοδιάγραμμα, την έκταση και τη σοβαρότητα της κρίσης και να την αποτρέψουμε, ενώ είχε πολλές αιτίες, ήταν κυρίως μια: Η αποτυχία της συλλογικής φαντασίας πολλών ευφυών ανθρώπων, τόσο σε αυτή τη χώρα όσο και διεθνώς, για να κατανοήσουμε τους κινδύνους για το σύστημα στο σύνολό του».
Το Μπάκιγχαμ απέφυγε τότε να απαντήσει, αλλά ο Observer δεν δίστασε να «καρφώσει» τους οικονομολόγους, γράφοντας :«Οι οικονομικοί μάγοι που πίστευαν ότι τα σχέδιά τους για τη διαχείριση ριψοκίνδυνων χρεών και την προστασία του χρηματοπιστωτικού συστήματος ήταν αλάνθαστα, είναι ένοχοι για καλλιέργεια ευσεβών πόθων σε συνδυασμό με ύβρη».
Αναμφίβολα, η Lehman Brothers κατέχει το ρεκόρ για τη μεγαλύτερη χρεοκοπία στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Πριν από τον θάνατό της, η Lehman Brothers ήταν ένας από τους τιτάνες της Wall Street.
Ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα πίσω από τις Goldman Sachs, Morgan Stanley και Merrill Lynch. Την εποχή που η Lehman Brothers έκλεισε στις 15 Σεπτεμβρίου 2008, είχε 639 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία και 619 δισεκατομμύρια δολάρια χρέος.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, η Lehman Brothers προσπάθησε να επωφεληθεί από τη στεγαστική άνθηση των ΗΠΑ, εξαγοράζοντας πέντε μεγάλους δανειστές στεγαστικών δανείων, συμπεριλαμβανομένων των BNC Mortgage και Aurora Loan Services. Η BNC και η Aurora ήταν πρωτοπόροι στον δανεισμό sub-prime, πουλώντας στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου με ελάχιστη εγγύηση.
Ήταν μια κίνηση που τελικά θα κατέστρεφε τη Lehman Brothers, θα οδηγούσε τη Wall Street στην άβυσσο και την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση. Ο θάνατος της Lehman Brothers προκάλεσε μια τεράστια τραπεζική κρίση στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και μεγάλα τμήματα της Ασίας.
Η τότε κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους, κατέληξε εσπευσμένα στο Πρόγραμμα Αρωγής Προβληματικών Περιουσιακών Στοιχείων (TARP), ένα ταμείο 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά τοξικών περιουσιακών στοιχείων από τις τράπεζες.
Τελικά, οι τράπεζες «μάσησαν» περισσότερα από 400 δισεκατομμύρια δολάρια από χρήματα από το TARP που συγκεντρώθηκαν από τους φορολογούμενους, αν και η κυβέρνηση κατέληξε να έχει ένα μικρό κέρδος από την επιχείρηση διάσωσης.
Με τον θάνατο της Ελισάβετ Β’, ίσως δεν είναι πια εποχή παραμυθιών και τύψεων για βασιλιάδες και βασίλισσες. Υπήρξαν δημόσια και ιδιωτικά σκάνδαλα που θα την έκαναν να κοκκινίσει και να δυσαρεστηθεί.
Σκηνές που θα εμπλουτίσουν τους δημιουργούς ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικών σειρών. Με την Ελισάβετ μπορεί να έπεσε όμως η αυλαία οριστικά για την δήθεν πανίσχυρη Βρετανική Αυτοκρατορία.
Αλλά το ερώτημα που είχε θέσει η Βασίλισσα για τα αίτια της κατάρρευσης της Lehman Brothers, παραμένει πολύ επίκαιρο σήμερα, καθώς η Ευρώπη αλλά και ο υπόλοιπος Δυτικός κόσμος, αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μια νέας ύφεσης. Ίσως και χειρότερης από την χρηματοπιστωτική του 2008.
Στο ερώτημα της Ελισάβετ «γιατί δεν το πρόσεξε κανείς;» θα πρέπει να απαντήσουν όλοι αυτοί που βαυκαλίζονται με την ιδέα ότι η Ρωσία θα καταρρεύσει αμέσως, με τις δυτικές κυρώσεις. Και θα συρθεί σε άτακτη υποχώρηση.
Ο πόλεμος του Πούτιν καλά κρατεί όμως και αυτοί που πληρώνουν το μάρμαρο είναι νοικοκυριά και επιχειρήσεις στη Γηραιά Ήπειρο.
Αντιμετωπίζοντας μια ενεργειακή Lehman Brothers…
