Από την έντυπη έκδοση
Συνέντευξη στην Ιουλία Ζαφόλια
[email protected]
Στη νέα πραγματικότητα που από σήμερα ισχύει στον ευρωπαϊκό χάρτη των κεφαλαιαγορών με την εφαρμογή της MiFID II αναφέρεται λεπτομερώς, μιλώντας στη «Ν», ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Χαράλαμπος Γκότσης.
Ο κ. Γκότσης δίνει έμφαση στις ποιοτικές αλλαγές αλλά και στην ενίσχυση διαφάνειας που η νέα Οδηγία επιφέρει στον τρόπο λειτουργίας των κεφαλαιαγορών, αναγνωρίζει το κόστος που η μεταφορά στο νέο περιβάλλον συνεπάγεται για τις εταιρείες του χώρου, κυρίως δε τις μικρότερες, τονίζει ωστόσο πως τα πλεονεκτήματα που όλοι -εταιρείες και επενδυτές- δύνανται να αποκομίσουν, θα αντισταθμίσουν σε βάθος χρόνου το κόστος αυτό.
Επιτρέψτε μου να απευθυνθώ στον καθηγητή οικονομικών κατ’ αρχήν και να ρωτήσω: Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία της οικονομίας της χώρας μας στον χρόνο που μόλις ξεκίνησε;
«Είναι φανερό ότι η ελληνική οικονομία έπειτα από ένα τρίτο τρίμηνο θετικού ρυθμού μεγέθυνσης και μάλιστα με σημαντική επιτάχυνση, εισέρχεται στο νέο έτος με καλύτερους όρους, οι οποίοι υποστηρίζουν τις εκτιμήσεις για άνοδο του ΑΕΠ κατά 2,5%. Η κληρονομιά του 2017, όπως το κλείσιμο της 2ης αξιολόγησης, η έξοδος από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, η σταδιακή μείωση του δανεισμού των τραπεζών μέσω ELA, οι καλές επιδόσεις του τουρισμού των εξαγωγών και της βιομηχανικής παραγωγής, η έξοδος από μια μακρά αποπληθωριστική περίοδο, η κατ’ αρχήν τεχνική συμφωνία της 4ης/12/2017 για την 3η αξιολόγηση, η ανταλλαγή των ομολόγων που προήλθαν από το PSI και τέλος η σημαντική αποκλιμάκωση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων σε επίπεδα του 2006, αναμένεται να συμβάλουν στην περαιτέρω βελτίωση του οικονομικού κλίματος ενισχύοντας τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας μας».
Αναφέρατε τις πράγματι θετικές εξελίξεις στο μέτωπο των επιτοκίων των κρατικών ομολόγων, ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι επιπτώσεις για τη χρηματοδότηση της οικονομίας από μια περαιτέρω αποκλιμάκωση;
«Η επιστροφή σε ένα περιβάλλον κανονικότητας στις αγορές κεφαλαίων είναι πολύ σημαντική, αν αναλογισθεί κανείς ότι ο αποκλεισμός από αυτές σφράγισε με τον πιο δραματικό τρόπο την αδυναμία της χώρας μας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, με συνέπεια την εφαρμογή επώδυνων για τον λαό μας, αλλά και αναποτελεσματικών για την οικονομία, προγραμμάτων εξυγίανσης, δανειζόμενη από τους θεσμούς. Η αποκλιμάκωση συνεπώς των αποδόσεων αφενός σημαίνει την αναγνώριση από τις αγορές της σταθερότητας της μακροοικονομικής ισορροπίας της οικονομίας μας, κυρίως σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική απόδοση και τις διακυμάνσεις του ισοζυγίου πληρωμών, καθώς και των θετικών αναπτυξιακών προοπτικών της.
Το γεγονός ότι σταδιακά αποκαθίστανται οι προϋποθέσεις ομαλής εξόδου στις αγορές για αναχρηματοδότηση των αναγκών μας και μάλιστα με επιτόκιο αρχικά 3,7%-3,9%, περίπου δηλαδή ίσο με εκείνο που πληρώνουμε για τα δάνεια στο ΔΝΤ, είναι μια πολύ καλή θετική εξέλιξη.
Έτσι καθίσταται δυνατός ο σχηματισμός ενός αποθέματος ρευστότητας (cash buffer), σε συνδυασμό ίσως και με τα αδιάθετα του προγράμματος, το οποίο θα αποτελέσει πιστοποιητικό φερεγγυότητας για τις πληρωμές των υποχρεώσεών μας το επόμενο χρονικό διάστημα και θα μας διευκολύνει στον περαιτέρω δανεισμό. Η εμπέδωση της εμπιστοσύνης όμως και η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας θα εξαρτηθούν και από την εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, καθώς και από την επεξεργασία και υλοποίηση ενός φιλόδοξου αναπτυξιακού προγράμματος βασισμένου στις ανάγκες της ψηφιακής εποχής.
Εξάλλου, η ομαλή επιστροφή στις αγορές θα διευκολύνει και τις τράπεζες να απευθυνθούν στις αγορές με τοποθέτηση καλυμμένων ομολόγων ή και με άλλα εργαλεία, ώστε να αντλήσουν φτηνή ρευστότητα και να τη διαθέσουν στη συνέχεια σε υγιείς επιχειρήσεις. Η βελτίωση της ρευστότητας των τραπεζών μέσα από αυτή την πηγή, αλλά και με την παρατηρούμενη αύξηση των καταθέσεων, αποτελεί ακόμη μια προϋπόθεση για την επιστροφή στην κανονικότητα».
Ας επιστρέψουμε στα της κεφαλαιαγοράς στην οποία συντελούνται σημαντικές μεταβολές με την εφαρμογή από σήμερα της οδηγίας MiFID II και του νέου κανονισμού MiFIR. Πόσο επηρεάζει η εφαρμογή της τη λειτουργία των κεφαλαιαγορών;
«Οι αλλαγές που επιφέρει η νέα έκδοση της MiFID (Markets in Financial Instruments Regulation), που αποτελεί το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των αγορών κινητών αξιών στην Ευρώπη, και σημαντικές είναι και απαιτητικές για όλους τους συμμετέχοντες στις αγορές κινητών αξιών στην Ευρωπαϊκή Κεφαλαιαγορά. Η νέα MiFID περιέχει προσαρμογές στη δομή των αγορών, ποιοτικότερη εταιρική διακυβέρνηση, εκτεταμένες οργανωτικές απαιτήσεις καθώς και ρυθμίσεις προστασίας των επενδυτών. Για τη βελτίωση της διαφάνειας και του τρόπου λειτουργίας των αγορών χρηματοπιστωτικών μέσων, ισχύει ένα νέο θεσμικό πλαίσιο στις συναλλαγές χρηματοπιστωτικών προϊόντων, ο κανονισμός MiFIR. Έτσι διασφαλίζεται η λειτουργία της αγοράς με ενιαίους κανόνες πανευρωπαϊκά».
Με ποιον τρόπο επιχειρεί η MiFID II να καταστήσει τις δομές των αγορών ανθεκτικότερες και αποδοτικότερες;
«Οι χρηματοπιστωτικές αγορές τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν μεγάλες αλλαγές. Η εμφάνιση νέων τόπων διαπραγμάτευσης και προϊόντων, η τεχνολογική πρόοδος καθώς και η αυξανόμενη συμμετοχή των διαπραγματεύσεων υψηλής συχνότητας, επηρέασαν σημαντικά τη λειτουργία των κεφαλαιαγορών. Έτσι, με το νέο καθεστώς επιβάλλεται τόσο στις ΕΠΕΥ όσο και στις τράπεζες η υποχρέωση να διασφαλίζουν ότι οι συναλλαγές τους σε μετοχές θα γίνονται μόνο σε ρυθμιζόμενους τόπους διαπραγμάτευσης ή σε ισοδύναμους τόπους τρίτης χώρας. Αυτό σημαίνει ότι περιορίζονται οι εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές (OTC) σε μετοχές. Επίσης προβλέπεται η ένταξη ενός νέου είδους πολυμερούς τόπου διαπραγμάτευσης, ο Οργανωμένος Μηχανισμός Διαπραγμάτευσης (OTFs, Organised Trading Facilities). Πρόκειται για οργανωμένες πλατφόρμες όπου πραγματοποιούνται σημαντικές συναλλαγές σε συμβόλαια παραγώγων.
Ακόμη για την ευκολότερη πρόσβαση μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις κεφαλαιαγορές, καθιερώνεται ειδική αγορά που θα λειτουργεί ως Πολυμερής Μηχανισμός Διαπραγμάτευσης με συγκεκριμένες υποχρεώσεις.
Στο πλαίσιο εξάλλου της διασφάλισης από πιθανούς συστημικούς κινδύνους, εισάγονται ρυθμίσεις για ελέγχους συναλλαγών μέσω αλγορίθμων ή αυτών σε υψηλή συχνότητα».
Με ποιον τρόπο ενισχύεται η διαφάνεια των συναλλαγών;
«Η χρηματοπιστωτική κρίση ανέδειξε μια σειρά από αδυναμίες σχετικά με τη διαφάνεια των συναλλαγών. Η MiFIR περιέχει ένα μεγάλο μέρος από τους κανόνες διαφάνειας, οι οποίοι ισχύουν για το σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών. Η MiFID II αυστηροποιεί τις σχετικές με τη διαφάνεια διατάξεις για μετοχές και συμπεριλαμβάνει και άλλα χρηματοπιστωτικά εργαλεία που ήταν ανεξέλεγκτα. Για παράδειγμα ενσωματώθηκαν στις ρυθμίσεις προθεσμιακά συμβόλαια επί προϊόντων. Σημαντικές αλλαγές προβλέπονται για εκείνες τις αγορές στις οποίες γίνονται συναλλαγές σε παρόμοιους των μετοχών τίτλους, όπως είναι τα ομόλογα, τα δομημένα προϊόντα ή τα OTC-παράγωγα.
Επιπλέον, με την υποχρέωση για συλλογή όλων των δεδομένων της αγοράς σε ένα μέρος (consolidated tape), οι επενδυτές θα μπορούν να έχουν μια σφαιρική εικόνα όλων των συναλλακτικών δραστηριοτήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βοηθώντας τους έτσι στη διαδικασία λήψης επενδυτικών αποφάσεων».
Υπάρχουν αλλαγές στον ρόλο και τις αρμοδιότητες των εποπτικών αρχών με τις νέες ρυθμίσεις;
«Οι αρμόδιες εποπτικές αρχές εξοπλίζονται πράγματι με περισσότερες αρμοδιότητες. Θα είναι σε θέση να επιβάλλουν μέτρα, κυρώσεις και χρηματικά πρόστιμα. Ακόμη, σε συντονισμό με την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΣΜΑ) μπορούν να απαγορεύουν συγκεκριμένα προϊόντα, υπηρεσίες ή πρακτικές, εάν κρίνουν ότι απειλείται η προστασία των επενδυτών, η χρηματοπιστωτική σταθερότητα ή η εύρυθμη λειτουργία των αγορών. Προβλέπεται επίσης ισχυρότερη εποπτεία των αγορών παραγώγων επί εμπορευμάτων. Εισάγεται η υποχρέωση αναφοράς της θέσης ανά κατηγορία διαπραγματευόμενου. Με τον τρόπο αυτό επιτρέπεται στις ρυθμιστικές αρχές αλλά και στους συναλλασσόμενους να αξιολογούν καλύτερα τον ρόλο της κερδοσκοπίας στις αγορές αυτές. Υπό τον φόβο της διαταραχής κυρίως των ευαίσθητων αγορών π.χ. τρόφιμα ή καύσιμα, υπάρχει η δυνατότητα άμεσης παρέμβασης σε κάθε στάδιο συναλλαγής».
Πώς θα επηρεάσει η εφαρμογή της νέας Οδηγίας τη λειτουργία των Εταιρειών Παροχής Υπηρεσιών του χώρου; Εκδηλώνεται ήδη αρκετή ανησυχία κυρίως από τις μικρότερες εταιρείες.
«Οι αλλαγές που επιφέρει η εφαρμογή της MiFID II στις χρηματιστηριακές εταιρείες, αλλά και στα πιστωτικά ιδρύματα, είναι σημαντικές και επηρεάζουν τη λειτουργία του συνόλου της αγοράς κεφαλαίων στην Ευρώπη. Οι εταιρείες θα πρέπει να αξιολογήσουν εκ νέου τη στρατηγική τους, να βελτιώσουν υφιστάμενες διαδικασίες, να τις εμπλουτίσουν με νέες και να προσαρμόσουν τα συστήματα ΙΤ στις νέες απαιτήσεις. Εκείνες οι εταιρείες που φρόντισαν εγκαίρως να προσαρμοστούν στις νέες ρυθμιστικές απαιτήσεις, θα αξιοποιήσουν και τις συνέργειες και ευκαιρίες που τους προσφέρονται. Το κόστος, χωρίς αμφιβολία σε συστήματα, αλλά και σε ανθρώπινο δυναμικό, τόσο κατά την περίοδο προσαρμογής όσο και κατά τη λειτουργία, είναι σημαντικό, κυρίως για τις μικρότερες εταιρείες, πάντα βέβαια σε σχέση με τις υπηρεσίες που επιθυμούν να προσφέρουν. Η συμμετοχή όμως σε μια πιο διαφανή με αυστηρότερους κανόνες και συνεπώς ανταγωνιστικότερη αγορά, αποτελεί και για τις ίδιες τις εταιρείες ένα προνόμιο που τους εγγυάται ασφαλέστερο περιβάλλον λειτουργίας. Η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς, η οποία χωρίς αμφιβολία προάγεται με την εφαρμογή των αλλαγών της MiFID, αποτελεί δημόσιο αγαθό, το οποίο αξίζει να το προστατεύουμε και να το υπηρετούμε».
Προστασία επενδυτών
Αναφέρατε προηγουμένως ότι ένας από τους λόγους της αναμόρφωσης της MiFID ήταν και η προστασία των επενδυτών. Με ποιον τρόπο ενισχύεται τώρα αυτή η προστασία;
«Η νέα Οδηγία ακολουθεί πράγματι με συνέπεια την ικανοποίηση του στόχου της προστασίας των επενδυτών. Θέτει αυστηρότερες απαιτήσεις στη διαχείριση χαρτοφυλακίου, στην παροχή επενδυτικών συμβουλών και στην ποιότητα της εκτέλεσης των επενδυτικών υπηρεσιών (best execution). Ισχύει η αρχή της ειλικρινούς και επαγγελματικής συμπεριφοράς απέναντι στον πελάτη. Για να αποτραπεί σύγκρουση συμφερόντων, απαγορεύεται στους ανεξάρτητους συμβούλους και διαχειριστές χαρτοφυλακίων να εκτελούν ή να εισπράττουν πληρωμές τρίτων ή άλλου είδους χρηματικά οφέλη. Καθιερώνονται, τέλος, κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης και ευθύνης των διευθυντών για όλες τις επιχειρήσεις επενδύσεων».
