Η κοινωνική λειτουργός, Χρυσάνθη Κυριακοπούλου, αναλύει τα στάδια του πένθους και το πώς μπορούμε να βοηθηθούμε για να ξεπεράσουμε μια απώλεια.
«Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο και καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο, το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε ζωή». Αναμφίβολα η ζωή είναι ένας κύκλος, ξεκινάει από την φυσική ανυπαρξία και καταλήγει πάλι πίσω σε αυτή. Από τα πιο σημαντικά γεγονότα σε αυτόν τον κύκλο της ζωής είναι η έναρξη και το τέλος της. Η έναρξη της ζωής φέρνει χαρά και ευτυχία, ενώ το τέλος της φέρνει πόνο και θλίψη για τους ανθρώπους που χάνουν κάποιο αγαπημένο πρόσωπο.
Το πένθος λοιπόν είναι όλες εκείνες οι συναισθηματικές αλλά και σωματικές αντιδράσεις που βιώνουν οι άνθρωποι λόγω της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου. Περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα συναισθημάτων όπως λύπη, θυμό, απελπισία, ενοχές, φόβο. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να παρουσιάσει ένα διαφορετικό συνδυασμό συναισθημάτων και σωματικών ενοχλήσεων. Η απώλεια διαφέρει από την ηλικία, αλλά και τον τρόπο που πεθαίνει κάποιος.
Για παράδειγμα, ο θάνατος ενός παιδιού είναι ανυπόφορος και φέρει έντονα στους γονείς αισθήματα αδικίας, αλλά και ενοχές. Οι γονείς συνήθως αισθάνονται υπεύθυνοι για το θάνατο του παιδιού τους και δυσκολεύονται πολύ να προχωρήσουν τη ζωή τους. Ο χαμός ενός παιδιού θεωρείται από τις πιο οδυνηρές ανθρώπινες εμπειρίες.
Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου λόγω αυτοκτονίας είναι επίσης μια από τις δυσκολότερες καταστάσεις. Η οικογένεια του, αλλά και οι άνθρωποι του περιβάλλοντος του δυσκολεύονται πολύ να αποδεχτούν το γεγονός και θεωρούν τον εαυτό τους υπεύθυνο γι αυτό.
Η απώλεια ενός συζύγου είναι επίσης οδυνηρή και επίπονη εμπειρία. Ο πόνος είναι αφόρητος και προκαλείται μεγάλη αποδιοργάνωση όλης της οικογένειας. Στους ηλικιωμένους δε, η απώλεια του συντρόφου τους, τους δημιουργεί μεγάλο πόνο, έντονη μοναξιά και φόβο για τον ερχόμενο θάνατό τους λόγω γηρατειών.
Ο ψυχικός πόνος του πένθους είναι τόσο μεγάλος που μερικές φορές οι άνθρωποι αναζητούν τρόπους να τον αποφύγουν παρά να περάσουν από τα στάδια του. Αυτό όμως είναι αδύνατον καθώς δεν τους επιτρέπει να αναρρώσουν από αυτήν την οδύνη. Για να μπορέσουν να ξεπεράσουν την τραυματική αυτή εμπειρία, πρέπει να περάσουν από τα στάδια του πένθους
Το πρώτο στάδιο είναι το αρχικό σοκ, χαρακτηρίζεται από την πρώτη αντίδραση στο άκουσμα του θανάτου αγαπημένου προσώπου. Περιλαμβάνει έντονες συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις και μπορεί να διαρκέσει μέρες ή ακόμη και εβδομάδες. Συνήθως η πρώτη αντίδραση στην απώλεια είναι η άρνηση της πραγματική κατάστασης. Αυτή είναι μια προσωρινή αντίδραση που συνυπάρχει με το πρώτο κύμα του πόνου.
Το δεύτερο στάδιο χαρακτηρίζεται από μεγάλο πόνο, θυμό και ενοχές. Είναι μια μορφή εκτόνωσης για το άτομο που «πενθεί» π.χ. είναι άδικο να συμβεί αυτό σε μένα ή πώς μπόρεσε και μου το έκανε εμένα αυτό; Ακόμη θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο για το θάνατο του αγαπημένου προσώπου.
Το τρίτο στάδιο είναι η διαπραγμάτευση και οι έντονες αναμνήσεις. Το άτομο που πενθεί ξαναθυμάται, αναπολεί πάρα πολύ και συνεχώς, το αγαπημένο του πρόσωπο που πέθανε.
Στο τέταρτο στάδιο της προσαρμογής, το άτομο που πενθεί προσπαθεί να αντεπεξέλθει και να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση πραγμάτων που διαμορφώθηκε μετά την απώλεια του αγαπημένου προσώπου. Η ζωή χωρίς αυτό, είναι μια αδυσώπητη πραγματικότητα και εδώ αρχίζει και η επανεκτίμηση της ζωής.
Στο πέμπτο στάδιο της παράδοσης, το άτομο που πενθεί, κερδίζει απόσταση από τις παλιές καταστάσεις και τους παλιούς ρόλους που είχε όταν ζούσε το αγαπημένο του πρόσωπο και δημιουργείται περισσότερο μια νέα σχέση μνήμης. Υπάρχει πάντοτε το αίσθημα της λύπης αλλά όχι ο σπαρακτικός πόνος των πρώτων σταδίων.
Το να χάσει κάποιος ένα αγαπημένο πρόσωπο είναι πραγματικά οδυνηρό και η θλίψη που προκαλείται αδιαπέραστη. Αυτοί που μπορούν να βοηθήσουν είναι δίπλα μας (οικογένεια, φίλοι, συγγενείς), ανοίξτε τους την καρδιά σας και εκφράστε το πόνο σας. Αφήστε τον εαυτό σας ελεύθερο να πονέσει και να πενθήσει. Μόνο με αυτό το τρόπο κάποτε θα ξεπεράσει το τεράστιο πόνο της απώλειας.
Χρυσάνθη Κυριακοπούλου
Κοινωνικός Λειτουργός
www.diatrofi.gr
