Skip to main content

Ψυχική υγεία, προτεραιότητα σε κάθε επιχείρηση

20% των ενηλίκων σε ηλικία εργασίας υποφέρει από κάποια ψυχική διαταραχή, μεταφέροντας αυτή τη δυσλειτουργία στο εργασιακό και το οικογενειακό περιβάλλον

Του Αντωνίου Ντακανάλη, καθηγητή Ψυχιατρικής & Ψυχοθεραπείας, Πανεπιστήμιο Μπικόκα του Μιλάνου, συμβούλου Εταιρικών Προγραμμάτων Ψυχικής Υγείας, μέλους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ψυχικής Υγείας

ΦΕΤΟΣ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας με το σύνθημα «Κάντε Προτεραιότητα την Ψυχική Υγεία στον Εργασιακό Χώρο». Από αυτόν τον στόχο δεν εξαιρούνται χώρες και οικονομίες, oύτε κλάδοι ή μεγέθη εταιρειών.

H εργασιακή απασχόληση και ένα υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον μπορούν να προάγουν την ψυχική υγεία, προσφέροντας όχι μόνο τα προς το ζην, αλλά και νόημα, αίσθηση σκοπού και ικανοποίηση.

Αντιθέτως, ένα τοξικό ή ανθυγιεινό εργασιακό περιβάλλον μπορεί να είναι πηγή έντονου στρες, δυσφορίας ή εξουθένωσης και να υπονομεύσει την ψυχική υγεία και κατά συνέπεια την εργασιακή ικανότητα ενός ατόμου, εάν δεν λάβει υποστήριξη.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ το 20% των ενηλίκων σε ηλικία εργασίας υποφέρει από κάποια ψυχική διαταραχή, μεταφέροντας αυτή τη δυσλειτουργία στο εργασιακό και το οικογενειακό περιβάλλον, που ενίοτε αδυνατεί να κατανοήσει ή παρερμηνεύει τη συμπεριφορά τους.

Παράδειγμα, η κατάθλιψη είναι πρωτεϊκή νόσος, δηλαδή εκδηλώνεται με διαφορετικές μορφές ανάλογα με το άτομο. Στους άνδρες συχνά εκδηλώνεται με ευερεθιστότητα και ροπή στο αλκοόλ, ενώ σε κάποιες γυναίκες κρύβεται πίσω από ανεξήγητους πόνους.

Σε όλο τον κόσμο εργαζόμενοι, οικογένειες, επιχειρήσεις και ολόκληρες οικονομίες βιώνουν τον αντίκτυπο των προβλημάτων ψυχικής υγείας, ανεξάρτητα από το αν αυτά προκλήθηκαν ή επιδεινώθηκαν από την εργασία και τις δυσμενείς εργασιακές συνθήκες ή από άλλους παράγοντες.

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ψυχικής υγείας που δεν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, όπως η κατάθλιψη και το άγχος που είναι τα πιο διαδεδομένα στους χώρους εργασίας παγκοσμίως, έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της εργασιακής δέσμευσης, ικανοποίησης και αποδοτικότητας, τη λήψη λανθασμένων ή παρακινδυνευμένων αποφάσεων, το αρνητικό κλίμα στο εργασιακό περιβάλλον και την αύξηση των απουσιών από τον χώρο εργασίας.

Πέρυσι, μάλιστα, τα προβλήματα ψυχικής υγείας ήταν η 4η συχνότερη αιτία απουσιών λόγω ασθένειας, ενώ η απώλεια παραγωγικότητας, ως αποτέλεσμα μόνο της κατάθλιψης και του άγχους, κοστίζει στην παγκόσμια οικονομία σχεδόν 2 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Ένα από τα βασικά θέματα που ανέτρεψε η πανδημία είναι η θεώρησή μας για την ευημερία και την ψυχική υγεία σε όλους τους τομείς της ζωής μας και ειδικότερα στον εργασιακό χώρο.

Οι προσδοκίες των εργαζομένων σχετικά με την υποστήριξη της ψυχικής υγείας από τις επιχειρήσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία πέντε χρόνια. Σε πρόσφατες πανευρωπαϊκές μελέτες, για παράδειγμα, περίπου το 90% των Millennials και των Gen Zers, που αντιπροσωπεύει σχεδόν το 40% του εργατικού δυναμικού, δηλώνει ότι η ψυχική υγεία είναι εξίσου ή πιο σημαντική από τη σωματική υγεία, καθώς και ότι θα άφηνε μια δουλειά εάν επηρέαζε αρνητικά την ψυχική του υγεία.

Αναζητούν επίσης μια καλή ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και ισχυρές πολιτικές που υποστηρίζουν την ευημερία τους στην εργασία.

ΤΡΙΑ ΕΙΝΑΙ τα στάδια για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας στην εργασία και τη δημιουργία ενός σύγχρονου, συμπεριληπτικού και υποστηρικτικού εργασιακού περιβάλλοντος, που αποτελεί τον σημαντικότερο πυλώνα για την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα της εργασίας.

ΠΡΩΤΟΝ, η πρόληψη μέσω αναδιαμόρφωσης των συνθηκών εργασίας, της εργασιακής κουλτούρας και των εργασιακών σχέσεων με σκοπό τον μετριασμό ή την εξάλειψη των σχετιζόμενων παραγόντων κινδύνου (π.χ. υπερβολικός φόρτος εργασίας, εξαντλητικά ωράρια, περιορισμένη υποστήριξη και αυταρχική εποπτεία, διακρίσεις, παρενόχληση και εκφοβισμός, ασαφή εργασιακά καθήκοντα και οργανωτικοί στόχοι).

ΔΕΥΤΕΡΟΝ, η προστασία και προαγωγή της ψυχικής υγείας μέσω εκπαίδευσης των μάνατζερ ώστε να γνωρίζουν πώς να αποτρέπουν τα στρεσογόνα περιβάλλοντα εργασίας.

Σήμερα υπάρχουν στην αγορά εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης για έξυπνα κινητά τηλέφωνα που εκπαιδεύουν και ενισχύουν εξατομικευμένα την ψυχική υγεία και ευημερία όλων των εργαζομένων.

Ουσιαστικά, αυτές οι εφαρμογές, που έχουν πολύ χαμηλό ανά εργαζόμενο κόστος και υψηλή απόδοση και είναι η σύγχρονη τάση και το μέλλον στον χώρο εργασίας, βελτιώνουν τις γνώσεις, τις στάσεις και τις αντιλήψεις για την ψυχική υγεία, παρακινούν τους εργαζόμενους προς την αυτoφροντίδα, το work-life balance, τη διαχείριση του στρες και άλλων δυσλειτουργικών σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών (π.χ. νεύρα, θυμό) και τους βοηθούν να αναγνωρίζουν εάν και πότε πρέπει να καταφύγουν σε ειδικό.

Στοιχεία από τις εφαρμογές που έχουν δοκιμαστεί και αξιολογηθεί επαρκώς δείχνουν ότι αυτές οι παρεμβάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση θετικής ψυχικής υγείας, στη μείωση του στρες και της συναισθηματικής δυσφορίας και στη βελτίωση της αποδοτικότητας στην εργασία.

ΤΡΙΤΟΝ, η υποστήριξη των εργαζομένων με προβλήματα ψυχικής υγείας, για να βρουν ή να παραμείνουν στην εργασία και να εργάζονται αποτελεσματικά μέσω πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχολογικής ή/και ψυχιατρικής υποστήριξης, εύλογες προσαρμογές στο περιβάλλον εργασίας (π.χ. ευέλικτα ωράρια), καθώς και προγράμματα που υποστηρίζουν την επιστροφή στην εργασία ή προγράμματα υποστηριζόμενης εργασίας.

ΟΞΥΔΕΡΚΕΙΣ επιχειρήσεις που επενδύουν σε πρωτοβουλίες για την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την υποστήριξη των εργαζομένων βλέπουν οφέλη όχι μόνο στην υγεία του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και στην παραγωγικότητά τους. Πρόσφατα, εκτιμήθηκε, για παράδειγμα, ότι για κάθε 1 δολάριο που επενδύεται στην υποστήριξη των εργαζομένων με προβλήματα ψυχικής υγείας υπάρχει απόδοση σχεδόν 5,5 δολαρίων σε παραγωγικότητα.

Η επένδυση στην ψυχική υγεία δεν είναι λοιπόν ούτε συμπόνια ούτε πολυτέλεια των μεγάλων εταιρειών – είναι ανάγκη των καιρών, αλλά και στρατηγική επιχειρηματική απόφαση που ωφελεί όλους, ιδίως στην εποχή του ESG που διανύουμε.

Κάθε σύγχρονη επιχείρηση που μιλά ανοιχτά για την ψυχική υγεία και παρέχει πόρους που εξυπηρετούν τις σύγχρονες ανάγκες του ανθρώπινου δυναμικού της όχι µόνο συµβάλλει σε ένα βιώσιμο, χωρίς αποκλεισμούς και ευημερούν μέλλον, αλλά ενισχύει και τη φήµη της, αυξάνοντας την εµπιστοσύνη των εργαζομένων, πελατών και επενδυτών.